Over lezen en ADHD

Toen ik vijf jaar geleden werd onderzocht op ADHD, zei mijn man in een van de gesprekken: ‘Ze kan maar heel kort lezen’. Dat vond ik een zeer schokkende uitspraak, want dat had ik nog nooit tegen iemand gezegd. Als bibliothecaris zeg je liever niet hardop dat lezen je niet makkelijk afgaat. De geest was uit de fles en kon er niet meer in terug, al was het eigenlijk alleen de psycholoog die dit nu ook wist. Toen ik het later zelf ook tegen anderen ging zeggen, zoals collega’s, zeiden ze; ‘Huh? Maar je leest toch heel veel?’. Ja en nee: het is maar hoe je het bekijkt.

Er zijn lezers die uren achter elkaar kunnen lezen, een boek in een ruk uit, alles wat los en vast zit, en op vakantie gaan stapels mee en die gaan allemaal uit. In deze lezers herken ik mij absoluut niet en ik denk de meeste mensen met ADHD niet. Uren achter elkaar lukt zeker niet. Als ik een halfuur red, is dat al extreem lang voor mij (maar meestal is het binnen een kwartier wel weer klaar). In één ruk uit lukt me vaak zelfs al niet bij de prentenboeken die ik op kantoor lees ter voorbereiding van het voorlezen: mail, WhatsApp en collega’s weten me vaak tussendoor nog af te leiden. En tja, vakanties … volgens mij heb ik de afgelopen zomervakantie helemaal een dieptepunt weten te bereiken omdat ik of mijn boek of mijn leesbril steeds kwijt was.

Maar dit ging dan nog om lezen voor de lol. Het allermoeilijkste is boeken lezen die niet leuk zijn, maar die moeten: studieboeken of ander materiaal dat gelezen moet worden voor school, studie of werk. Bij mij werkt het ongeveer zo: zodra de tekst door mijn hersenen oninteressant gevonden wordt, wordt er een deur dicht geschoven en komt de informatie niet binnen. Wat heb ik vroeger een hoop gelezen en opnieuw en opnieuw en mijn hoofd nam het gewoon niet op. Sommigen mensen met ADHD lijken lui, alsof ze gewoon niet willen leren. Ik denk dat ze hun tijd niet langer willen verspillen aan iets wat echt niet lukt. Ik ging juist extra hard mijn best doen om het maar in mijn hoofd te krijgen, maar veel hielp dat niet.

Tot zover het negatieve verhaal. Is er nog iets positiefs te zeggen? Jazeker! Mooie boeken lukken wel! Maar wat een mooi boek is, is natuurlijk heel persoonlijk. Dus dat moet je gewoon zien uit te vinden voor jezelf. Het heeft (bij mij) in ieder geval niet met moeilijk te maken. Ook in een dun, makkelijk boek kan ik akelig vast weten te lopen als het me niet wil raken. Terwijl ik door moeilijkere en dikkere boeken soms redelijk snel (voor mijn doen) heen ga. Hoe meer het boek je aanspreekt, hoe makkelijker het gaat. En een boek dat je raakt geeft iets extra moois: al die woeste gedachtes in je hoofd komen tot rust. Er is maar één ding in je hoofd en dat is het verhaal. Het kan dus wat lastiger zijn om te lezen wanneer je ADHD hebt, maar blijf het vooral proberen. Neem die hobbel, loop die trap op en als het lukt heb je niet alleen het leesplezier, maar ook even wat meer rust in je hoofd. En als je helemaal geluk heb (en een geweldig boek hebt gevonden) kan het je bij de lurven grijpen en je volledig opslokken.

Een paar tips:

• Gaat het niet? Wil het boek je niet grijpen? Spreek het aantal bladzijdes met jezelf af dat je minimaal wilt lezen voor dat je besluit wel of niet te stoppen
• Lees voor het slapen gaan! Kom je niet verder dan 1 bladzijde omdat je in slaap valt? Mooi toch! De volgende dag kun je weer verder lezen. Je bent wel mooi snel in slaap in plaats van dat je wakker ligt van alle woeste gedachtes in je hoofd.
• Word je afgeleid door de omgeving? Maak een Spotify leeslijst (alleen instrumentaal). Koptelefoon op en de omgeving is verder weg.
• Of probeer sowieso eens een luisterboek (op cd of via Luisterbieb).
• Zorg dat je altijd een boek in je tas hebt. Moet je ergens een gruwelijk lange vijf minuten wachten, kun je die tijd mooi even aangenaam besteden.
• Wil je echt even een tijdje lekker zitten lezen? Leg die telefoon weg of zet dat ding stil of uit.
• Neem op treinreizen altijd een boek mee: je kunt toch weinig anders doen. Ja, je kan ook van alles doen op je telefoon. Verschil bij mij is dat ik relaxed aankom op bestemming als ik een boek heb gelezen en nogal hyperig en soms met hoofdpijn als ik met mijn telefoon bezig was.
• Heb je kinderen (met of zonder ADHD): lees vooral voor! Het is op allerlei manieren goed, maar het is vooral ook een mooi, bijzonder en rustgevend moment met je kind. En grote kans dat ze, naar aanleiding van het boek, dingen vertellen die ze anders wellicht nooit zouden vertellen. Zo hoor je nog eens wat.

Boeken over ADHD:

Er zijn enorm veel boeken over ADHD. Ik heb er niet heel veel gelezen en daarvan zijn er eigenlijk maar twee blijven hangen:

Je bent er één of je kent er één : reis door het landschap van adhd bij volwassenen / Remko Iedema

Een man met ADHD beschrijft kritisch zijn reis langs diagnose, behandeling, medicijnen en therapeuten. Wat ik er aan had? Denk zelf na en houdt de regie in eigen handen. Maar ook: ik blijk toch niet gek te zijn: deze intelligente, normaal overkomende man heeft verschillende van dezelfde rare dingen die ik ook heb. Het is gewoon ADHD.

Dat stomme boek / Tiny Fisscher

Het allerlaatste boek dat ik voorlas aan mijn puberzonen (met ADHD) en waarbij ze heel vaak ‘dat heb ik ook!’ riepen. Een mooi boek en een feest van herkenning.