Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen : over heilige koeien, ruimteapen en de roep van de kakapo / Joukje Akveld, Djenné Fila

De mens heeft door de geschiedenis heen dieren voor van alles en nog wat gebruikt, of dieren op allerlei manieren bekeken: als voedsel, als klimaatslachtoffer, als fabriekje , studieobject, mythe, als machtsvertoon, werknemer, oorlogstuig, zondebok, beklaagde, als heilige, of juist vijand, als goudmijn, vertier, trofee, plaag, boodschapper, massaproduct, als oorlogsslachtoffer, testpiloot, proefmateriaal, spiegel, wereldster, politiek middel, zeldzaamheid, als ziekteverspreider, maar ook (iets positiever) als hoop en als familielid. Al deze rollen die dieren door de jaren heen toebedeeld hebben gekregen komen langs in dit boek.

De mens heeft op grote schaal dieren leed aangedaan, gedood of zelf helemaal uitgeroeid. Maar ook heeft het zichzelf veel ellende berokkend door bijvoorbeeld zelf veroorzaakte plagen (zoals in de achttiende eeuw in Australië toen een Engelsman 24 konijnen losliet voor zijn eigen jaagplezier) of het onbedoeld grootschalig verspreiden van virussen die van dier op mens overslaan op markten met levende dieren, zoals waarschijnlijk bij COVID-19 is gebeurd.

Joukje Akveld heeft in dit boek dieren een stem gegeven: van uitgestorven dieren zoals de grondluiaard en de quagga tot een middeleeuwse rat en luis die aan het bekvechten zijn over wie van hen de pest nu heeft verspreid, of de orka Keiko die Willy ‘speelde’ in de film Free Willy. Dieren van over de hele wereld, van tweehonderdduizend jaar geleden tot nu. We zien alles door hun ogen. Dit doet je nog meer beseffen en voelen wat hen is aangedaan. Gelukkig is het niet alleen ellendig: de verhalen zijn erg interessant en vaak ook geestig. Ieder hoofdstuk eindigt met een korte informatieve aanvulling. Dat Joukje Akveld zich bekommert om het lot van dieren weten we natuurlijk allang dankzij eerdere geweldige titels van haar zoals Een aap op de wc en Wij waren hier eerst.

Ondanks het woord ‘kleine’ in de titel, is Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen enorm groot. Het is luxe uitgevoerd en rijkelijk van illustraties voorzien door Djenné Filla. Iedere pagina is prachtig om te zien, vaak wat duister zoals de duif die over oorlogsgebied vliegt, soms bijzonder zoals het geruite dagboek van Anne Frank met een raam erin waar een kat voor zit en soms grappig zoals de eerste vrouw van Napoleon met een menagerie als hoed op haar hoofd.

Voor de illustraties kreeg Djenné Fila een Zilveren Penseel. Als geheel was het boek genomineerd voor de Woutertje Pieterse Prijs. Enige nadeel aan dit boek vind ik de grootte, maar dat is een praktisch iets: grote boeken zijn lastig te plaatsen in de bibliotheek en verslijten snel door vervoer. En puur persoonlijk lees en blog ik vooral in de trein. Ook daar leent de grootte zich niet voor. En nu ik het uit heb (ik heb het niet geleend maar gekregen, waarvoor dank!) rijst de vraag: waar laat ik het? Het boek verdient eigenlijk een pronkplek. Zo’n plek hebben we niet echt in huis, maar de oplossing is gevonden: Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen krijgt een plekje bij het ook enorm grote en zeer mooie Fabeldieren van Floortje Zwigtman en Ludwig Volbeda in ons grotedikkekunstboeken-bijzettafeltje. Aanvulling: Gouden Penseel 2023!

Voor kinderen vanaf ca. 12 jaar, voorlezen vanaf ca. 10 jaar.