Terugkeer naar Brideshead / Evelyn Waugh ; met een woord vooraf van Joost de Vries ; vertaald [uit het Engels] door Luc Jalvingh

Toen ik klein was keken mijn ouders naar de BBC tv-serie Brideshead revisited, naar de roman van Evelyn Waugh. Ik kreeg hier en daar wat mee en herinner me vooral de vriendschap van de twee jonge mannen, het olijke hoofd van Sebastian, zijn teddybeer en het prachtige landgoed. Mijn vader heeft vaker laten vallen dat Brideshead revisited en van zijn lievelingsboeken is. Het zat daardoor al een tijdje in mijn hoofd om eens te gaan lezen. De poster op de muur van Charlie uit Heartstopper hintte ook al voorzichtig. En toen zag ik de film Saltburn.

Zodra in die film de populaire, charmante, aristocratische Oxfordse student een student van lagere komaf meenam naar het landgoed waar hij en zijn familie woonde, kreeg ik een Brideshead rivisited fibe. Dat was ook zo bedoeld, want ik geloof dat een van de karakters in de film ook Brideshead noemde (of het was in mijn hoofd). In de trivia van IMDB lees ik dat director Emerald Fennell in verschillende interviews heeft laten vallen dat de film geïnspireerd is door verschillende literaire werken waaronder Brideshead revisited en dat ze acteur Jacob Elordi (de aristocratische student) Brideshead revisited liet lezen om in zijn rol te komen. Ik had in ieder geval genoeg hints gekregen om het boek eens te gaan lezen.

Brits officier Charles Ryder wordt met zijn troepen tijdens de Tweede Wereldoorlog verplaatst zonder van te voren de bestemming te horen. De reis eindigt op en rond een landgoed dat als basis dient. Charles herkent het landgoed en overspoeld door herinneringen vertelt hij de lezer zijn verhaal.

Tijdens zijn eerste studiejaar in Oxford raakt Charles bevriend met, en zeer gecharmeerd door, Sebastian Flyte die uit een adelijke familie komt. Sebastian laat op een dag het familielandgoed Brideshead aan Charles zien. Sebastians ouders leven gescheiden: zijn vader woont in Venetië. Vreemd genoeg laat Sebastian het landgoed zien als geen van zijn familieleden thuis is, en zodra het personeel meldt dat zijn zus Julia in aantocht is, wil hij er vandoor voordat zij arriveert.

Het eerste deel over de twee studenten en hun leven in Oxford is bijzonder geestig, en ik moest regelmatig gniffelen. Charles is inmiddels vaste gast op Brideshead. Maar er is iets met Sebastian. Het leven weegt hem te zwaar. Hij lijkt te lijden onder zijn familie en afkomst, en wellicht ook onder hun Rooms-Katholieke geloof. In ieder geval gaat zijn feestelijke drinken over in zwaar probleemdrinken. Charles ziet zijn vriend afglijden, maar kan niets doen.

Charles raakt zijn vriend Sebastian kwijt, en op Brideshead is hij niet meer welkom. Maar na jaren komt Charles Sebastians zus Julia weer tegen, er bloeit iets op tussen de twee en zo komt Charles via Julia weer terug op Brideshead. Ondanks moeilijkheden (ze zijn beiden getrouwd, donkere wolken beginnen zich samen te pakken boven de wereld) lijkt er een mooie toekomst voor hen in het verschiet te liggen. Maar ook langzaam komen daar barsten: het was niet alleen Sebastian die zo ongelukkig was. Ondanks alle rijkdom en prachtige dingen waardoor ze omringd zijn, lijkt ieder gezinslid op zijn of haar eigen manier gebukt te gaan onder het leven.

Brideshead rivisted speelt in de periode tussen de Wereldoorlogen, maar werd geschreven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Evelyn Waugh had zich, zodra de oorlog uitbrak, vrijwillig aangemeld bij het leger. Maar in 1944 vroeg hij speciaal verlof om zijn roman te schrijven en schreef dat “het een eigenaardigheid van het literaire beroep is, dat als een idee zich eenmaal aandient in de geest van de schrijver, het niet kan rusten zonder te slijten. Als het boek nu niet geschreven wordt, zal het nooit geschreven worden.” Met dank aan het interessante Woord vooraf door Joost de Vries, waarin hij ons meer vertelt over Evelyn Waugh en zijn leven en over Brideshead rivisited in het bijzonder.

Brideshead rivistited heeft de tand des tijds prima doorstaan, ook in deze mooie vertaling van Luc Jalvingh. De tijdgeest, de sfeer, de rijkdom, de pracht en praal, de feestelijkheden, de droefheid: het is beeldend beschreven en heerlijk om te lezen. De stemming door de donkere wolken door het gerommel op de wereld maken het zelfs opnieuw actueel. Ik was er goed in ondergedompeld en vond het spijtig toen ik het boek uit had. Hopelijk dat de hints naar Brideshead rivisited in nieuwe en populaire graphic novels, series en films jongeren ook deze prachtige klassieker doen pakken.