Schaduw van Toet / Lida Dijkstra ; met illustraties van Djenné Fila

Toetanchamon wordt geboren als eerste zoon van farao Achnaton en zijn bijvrouw Kiya. Samen met Nefertiti had Achnaton al meerdere dochters, waaronder Anchesenamon (Amany). Amany, die zich overeind probeert te houden aan het hof waar strenge regels gelden en sluwe spelletjes worden gespeeld, besluit al vrij snel dat ze zich over haar kwetsbare halfbroertje zal ontfermen. Ze zal hem beschermen: tegen gevaarlijke dieren, maar nog meer tegen gevaarlijke mensen zoals de priesters, de bedienden, Nefertiti en vooral tegen hun machtsbeluste opa Eje.

Farao Achnaton heeft het flink in de bol en maakt een hoop vijanden door, met uitzondering van zonnegod Aton, alle goden af te schaffen. En daarmee worden ook de priesters (die erg veel macht hebben) en de tempels afgeschaft. Ook zal er ter ere van Aton een nieuwe paleisstad gebouwd worden op een totaal andere plek. Terwijl het gedrag van Achnaton steeds grilliger wordt, wordt de honger naar macht van Eje (Nefertiti’s vader) steeds groter. Eje zou graag Achmnatons plek overnemen.

Het lot bepaalt dat Achnaton komt te overlijden als zijn troonopvolger Toetanchamon slechts negen jaar oud is. Na een strijd over de opvolging tussen Nefertiti, Eje en Horemheb (generaal) beslissen ze dat Toetanchamon de nieuwe farao zal worden en verwachten ze stiekem allemaal dat de jonge jongen nog kneedbaar is en ze hun eigen wil en macht kunnen doordrukken. Halfzus Amany, die altijd voor Toet heeft gezorgd en hem veel heeft geleerd, zal Toet voorbereiden op zijn taak. En later wordt zij zelfs zijn vrouw. Een lang leven is de geliefde farao Toetanchamon niet beschoren: zoals bekend overleed hij op zijn negentiende, na tien jaar farao te zijn geweest.

Eerlijk gezegd ben ik niet erg geïnteresseerd in de Egyptische oudheid, maar dit verhaal wordt zo mooi, interessant en vaak ook grappig verteld, dat dat geen fluit uitmaakte: ik vind het een schitterend boek! Om te beginnen zijn er de illustraties van Djenné Fila die vooral in donkere tinten (donkerblauw, bruin, donkergroen) en goud zijn uitgevoerd en die het boek een sfeer van rijkdom meegeven. Ze zijn een verrijking van de tekst, maar maken soms ook dingen die wat moeilijker voor te stellen zijn wat duidelijker. De tekst zelf is gedrukt in stroken en leest als poëzie, met uitzondering van de verhalen over de goden en alle uitleg die Amany aan Toet vertelt en die ook in een andere kleur zijn afgedrukt. Hier en daar zijn er knipogen naar onze eigen tijd, zoals hammerstergedrag van het volk bij een epidemie die uitbrak na een groot feest bij Achnaton. En sommige dingen zijn hilarisch beschreven, zoals de make-updoos van Nefertiti, want ‘hoe belangrijker de persoon, hoe meer make-up’. Bij het stukje over hersenen bij het mummificeerproces heb ik hardop zitten lachen in de trein.

Aangezien veel uit deze tijd niet onomstotelijk bewezen is: het is te lang geleden (1300 v, Chr.), dingen zijn verloren gegaan, niet meer te achterhalen en vaak slechts theorieën, kon Lida Dijkstra er haar eigen draai aan geven. Dat kan een schrijver natuurlijk sowieso, maar dan is het vaak wel duidelijker als er afgeweken wordt van de ‘waarheid’. Het einde van dit verhaal kon ik erg waarderen. Ik moet wel bekennen dat, ondanks mijn desinteresse, door dit boek mijn nieuwsgierigheid was gewekt en ik toch van alles heb lopen nazoeken.

Schaduw van Toet was genomineerd voor de Woutertje Pieterse Prijs 2022 en stond op de shortlist van de Boon literatuurprijs.

Vanaf ca. 12 jaar. Aanrader voor kinderen die geïnteresseerd zijn in geschiedenis en de Egyptische oudheid in het bijzonder. Maar sowieso ook een voorleesaanrader voor kinderen die dit boek juist niet zelf zo gauw zouden grijpen: thuis of in de klas.

Aanvulling september 2023: Thea Beckmanprijs 2023!