Peter Pan / J.M. Barrie ; met illustraties van Floor Rieder ; vertaald [uit het Engels] door Esther Ottens

Wie mij heel goed kent, weet dat ik een tattoo heb van een van de sleutels van het door Floor Rieder geïllustreerde De avonturen van Alice in Wonderland. Dat heeft verschillende redenen, maar een belangrijke reden is natuurlijk dat ik het werk van Floor Rieder geweldig vindt. Dus wat heerlijk dat er tien jaar later weer een wereldklassieker met haar illustraties verschenen is!

Disney

Iedereen van ons heeft wel een beeld bij Peter Pan, en dat zal voor het grootste deel een Disneybeeld zijn. Waar er vele versies van Alice in Wonderland in bibliotheken te vinden zijn, is dat niet zozeer het geval bij Peter Pan. Ik ken vooral het boek(je) Vlieg mee met Peter, herverteld door Monique van der Zanden en met illustraties van Martijn van der Linden (dit deel dan) uit een op AVI-niveau geschreven serie van Zwijsen met zes klassieker. Aantrekkelijk, maar door het kleine formaat een beetje onopgemerkt in bibliotheekkasten. En natuurlijk Disneyboekjes.

Nooitland

Het verhaal: Peter Pan, de jongen die nooit volwassen wordt, verschijnt ‘s nachts in de dromen van kinderen en op een dag neemt hij de kinderen Schat (Wendy, Jan en Michiel) mee naar zijn eiland Nooitland, waar hij met de verloren jongens woont en waar ook zeemeerminnen wonen, eilanders en piraten. Niet bepaald in goede harmonie: de verschillende partijen strijden op leven en dood. En het verblijf van de kinderen Schat eindigt met een bloedige strijd tegen de piraten en in het bijzonder kapitein Haak.

Bloederig

Al lezend vallen een paar dingen op die volgens mij niet erg aan bod komen bij de zoete Disneyversie. Het gaat er behoorlijk hard en bloederig aan toe. Er vallen ook een hoop doden, en ook de verloren jongens, hoe schattig ook, schrikken niet terug voor geweld tot de dood erop volgt.

Absurd

Het verhaal is vaak ook best absurd en humoristisch, zeker als de schrijver direct tegen de lezer praat. Zoals wanneer hij, om ons een zo goed mogelijke omschrijving van kapitein Haak te geven, een piraat opoffert: Laten we nu even een piraat doden om te zien hoe Haak te werk gaat. Skylights is een goede kandidaat. Of een uitgebreide nabeschouwing na een strijd: In hoeverre Haaks tactiek van die nacht hem moet worden aangerekend is een vraag voor de historicus. Waarna uitvoering Haaks aanpak wordt besproken en andere tactieken die hij had kunnen kiezen met daarbij de voor- en nadelen.

Eilanders

In deze vertaling zijn voor zover het verhaal het toelaat een paar dingen aan de tijd aangepast (zoals de indianen die eilanders zijn geworden) maar er is niet gekozen voor versimpeling of het mijden van moeilijke woorden. Zo is er zelfs voor de volwassenen wat moois te leren, zoals de woorden causeur, embonpoint of perfide. Ik hoop dat ik ze onthoud, maar gelukkig zit er achterin het boek een woordenlijst.

Nooit volwassen

Er zit een hoop symboliek in Peter Pan. Het verhaal is ook gebaseerd op de op 12-jarige leeftijd gestorven broer van schrijver J.M. Barrie: een jongen die dus nooit volwassen is geworden. Evenals de verloren jongens. Ze leefden in een kinderfantasiewereld (bij mijn zonen waren er vroeger overigens ook een hoop bloederige gevechten met de nodige doden in hun fantasiewereld) en zowel Peter als de verloren jongens misten een moeder. Heel verdrietig is eigenlijk ook dat Peter Pan uiteindelijk iedereen steeds weer verliest, doordat alleen hij niet opgroeit. Gelukkig is zijn herinnering heel beperkt, waardoor hij ook weer vergeet wie hij verloren heeft. Aan de andere kant maakt dat het nog wat droeviger.

Peter

Maar ook de piraten- en fantasiespelletjes die Barrie met de jongens Lleweleyn Davies speelde, een paar broertjes die hij in een park had ontmoet, verwerkte hij in de verhalen. Toen beide ouders Lleweleyn Davies overleden adopteerde Barrie de jongens. De naam van Peter Pan zou volgens Barrie van Peter Llewelyn Davies komen. Peter werd zijn verdere leven met Peter Pan geassocieerd en kreeg daar een enorme hekel aan. Zijn leven bestond sowieso uit veel ellende, hij kwam mentaal beschadigd uit de Eerste Wereldoorlog terug, had problemen met zijn gezondheid en alcoholisme, en stapte uiteindelijk voor een trein. In 1932 heeft Peter Llewelyn Davies Alice Hargreaves (Liddell) ontmoet (inmiddels een vrouw op leeftijd): het meisje voor/over wie Lewis Carroll Alice in Wonderland schreef. Daarom vind ik het extra bijzonder dat Floor Rieder juist deze klassiekers heeft geïllustreerd.

Hoody

Maar hoe kan ik vertellen hoe mooi ik de illustraties, die Floor heeft gekrast in zwartgeverfde glasplaatjes, vind? Ze geven het boek een hele warme, nostalgische sfeer. De stad en het huis van de familie Schat lijken uit de oorspronkelijke tijd van het verhaal, het eiland tijdloos en de woning onder de grond doet ook mij denken aan de wortelkindertjes. Er is veel zwart, donkerblauw en brons. Maar er zijn juist ook veel details die het naar deze tijd trekken. Zoals de knalgroene kleuraccenten, de hoody van Peter, het petje van Wendy en haar konijnensloffen. De verloren jongens zien eruit om op te vreten. De illustratie van de stad zou ik wel als behang willen, al is het behang van de kinderkamer ook een optie. Om het af te maken heeft het boek een linnen rug, met gouden tekst en illustraties. Het straalt stijl en luxe uit.

Tinkelbel

Wat fijn dat er nu ook zo’n mooie vertaling in zo’n schitterende verschijning is! Dit is geen boek om (geplastificeerd) te lenen, dit is een boek om te hebben, of te krijgen. Om uit voorgelezen te worden vanaf ca. 9 jaar, en daarna nog zelf regelmatig te bekijken en te lezen. Of er ooit een klein vilein Tinkelbelletje tussen mijn tattoos opduikt, zal de toekomst moeten uitwijzen.