Krekel / Annet Schaap

‘Miriam, wat vind jij nou een echt heel mooi jeugdboek?’, vroeg laatst iemand aan me. Oei, wat moeilijk, waar te beginnen? Zoveel moois, zoveel verschillende leeftijden. Of wacht! Ik had er één, in mijn tas nota bene. Ik heb Krekel tevoorschijn gehaald. ‘Die lees ik nu ook!’, riep een ander. Terwijl we het wildenthousiast over Krekel hadden, noteerde een derde de titel in haar telefoon en de gastvrouw zei bij het afscheid Krekel ook maar te gaan lezen.

Eliza moet met haar kleine broertje Krekel naar de Witte Kliffen om haar verdwenen broers te vinden. Haar broers zouden zijn verdronken op zee. Maar iemand heeft haar ingefluisterd dat ze haar broers daar kan vinden. Helaas zijn de Witte Kliffen heel ver weg. Ze zullen met een schip mee moeten, maar hebben weinig te bieden: ze hebben geen geld, Eliza is een meisje, Krekel is piepklein, huilerig en stotterig, en een soort van eenarmig.

Krekel is licht gebaseerd op een sprookje van Hans Andersen. Of de gebroeders Grimm? Internet bood wat informatie, maar boeken zijn altijd leuker en fijner. Dus ik heb er ook nog even twee dikke pillen bij gepakt (ik werk niet voor niets in een bibliotheek): Alle sprookjes en vertellingen van Hans Christian Anderson, en Grimm. Die laatste met heel veel prachtige illustraties van Charlotte Dematons, waar ze in 2006 een Zilveren Penseel voor kreeg. Grimm bood achterin ook nog aanvullende informatie, wat het meteen ook een fijn naslagwerk maakt. Er blijken verschillende verhalen te zijn over broers die in vogels veranderen en een zusje dat achterblijft en alles doet om de betovering terug te draaien: van de gebroeders Grimm: De twaalf broers, De zeven raven en De zes zwanen. En later door Andersen: De wilde zwanen, waarin het meisje Elisa heet. Als ik het goed heb heeft Annet Schaap zich door Andersen laten inspireren en Andersen door de gebroeders Grimm.

Krekel is geen vervolg op het prachtige boek Lampje, dat een paar jaar geleden verscheen als schrijversdebuut van kinderboekenillustrator Annet Schaap en alle grote prijzen won. Maar het speelt wel in dezelfde wereld, en we komen zelfs een paar oud bekenden tegen, die in dit boek op de een of andere manier een nieuwe kans krijgen. Een nieuwe kans voor ons om ze beter te leren kennen en een nieuwe kans voor hun om andere wegen in te slaan. Juffrouw Amalia, meneer en mevrouw Rozenhout van het winkeltje en tuinman Nick. Die laatste blijft mysterieus: wie of wat is hij? Wat drijft hem? Niemand lijkt het zich af te vragen, maar als lezer doe je dat wel.

Zowel Eliza, als Juffrouw Amalia worden een beetje gedreven door stemmen in hun hoofd, of in hun hart: psychotisch lijken ze niet. Het lijkt meer een houvast, een steun in de rug. Eliza hoort de stemmen van haar broers, die haar aansporen om hen te vinden en te redden. Niet op erg vriendelijke wijze overigens. Maar dat waren ze bij (mensen)leven ook al niet voor haar. Juffrouw Amalia voert gesprekken in haar hoofd met Jezus (die bij haar thuis aan het kruis aan de muur hangt), waarbij Jezus probeert haar aan te zetten tot keurig, degelijk en veilig gedrag. Maar Juffrouw Amalia lijkt daar steeds slechter naar te luisteren. ‘Ik heb toch gezegd dat dit een heel slecht idee was? moppert Jezus. Het is allemaal uw eigen schuld, juffrouw. Maar goed, als u netjes in Mij gelooft kan u natuurlijk niets overkomen …’

Annet Schaap verzorgde uiteraard zelf de illustraties. Zowel de kaftillustraties van Lampje als van Krekel zijn aan zee, maar waar de kaft van Lampje groen is en gericht op het water en allerlei dieren daarin, is de kaft van Krekel blauw en gericht op de lucht vol vogels. Krekel is verdeeld in zeven delen, en ieder deel begint met een sfeervolle zwart-wit illustratie van de omgeving waarin dat deel speelt. Ieder hoofdstuk heeft zijn eigen veer.

Krekel is een dikke pil van meer dan 400 bladzijdes. Omdat ik, slome lezer, het boek niet te lang wilde onttrekken aan de bibliotheek(lener), en zonder haast of schuldgevoel wilde lezen, gaf mijn man het mij cadeau voor mij verjaardag. Helaas ging ik er veel sneller doorheen dan ik zou willen: geen concentratieproblemen hier, en slaapproblemen gaven mij ook nog eens de mogelijkheid om lekker nog extra te lezen in de nacht (bijna whoehoe!). Toch hoorde ik tot mijn grote verbazing van een echtpaar dat zeer enthousiast jeugdliteratuur leest, dat ze Krekel taai vonden. Ook hier blijken smaken te verschillen.

Ik denk dat ook Krekel prijzen kan verwachten, bestseller top huppeldepup, nieuwe nummer 1 van de Grote Vriendelijke 100. Maar ga het niet lezen omdat iedereen het leest: lees het om jezelf een plezier te doen. Of nog beter: lees het voor om jezelf èn een ander (of een hele klas) een plezier te doen. Krekel heeft alles: het is sprookjesachtig, tijdloos, heeft spanning, verdriet en oneerlijkheid om je kwaad over te maken, maar ook humor, het roept prachtige beelden op van een net niet bestaande wereld. Maar vooral de prachtige zinnen, en karakters om van te houden. Ik las in een recensie het woord ‘juweel’, en daar sluit ik me helemaal bij aan.