Aleid van Eekelen-Benders: een parelvertaler

Aleid van Eekelen-Benders: even niet over een boek, maar over een vertaler (en acht boeken)

Ik moet eerlijk bekennen dat ik boeken bijna altijd in het Nederlands lees en er onbewust van uit ga dat het wel snor zit met de vertaling. En daar dus verder ook niet over nadenk en me nooit echt verdiept heb in vertalers. Met uitzondering van opmerkelijk goedlopende prentenboeken op rijm (‘Even spieken wie dat zo mooi gedaan heeft’ en eigenlijk zijn dat altijd Bette Westera en Edward van de Vendel). Maar al die leesboeken voor grotere kinderen, jongeren en volwassenen: ik stond er niet bij stil.

Tot Aleid van Eekelen-Benders reageerde op een stukje dat ik op dit blog geplaatst heb over ‘De schaduw van mijn broer’ en ik dacht ‘Is dat niet de vertaler van John Green?’. Toen ik haar opzocht in de catalogus van mijn bibliotheek, kwam ik tot de ontdekking dat ze nog veel meer prachtige boeken heeft vertaald waarvan ik er tot nu toe acht heb gelezen. Over bijna allemaal heb ik ooit iets geschreven (op mijn persoonlijke Facebook-pagina en in een boeken-aanraad-Whats-app-groepje) en bijna allemaal heb ik ze aangeraden aan lezers in de bibliotheek waar ik werk.

Ik zal vanaf nu mijn best doen om wat beter op vertalers te letten, want zonder fantastische schrijvers geen mooie boeken en zonder fantastische vertalers …. zouden we alsnog heel veel mooie boeken missen.

Ik zal ze allemaal kort bespreken en sommige van deze titels heb ik ook best wel een tijd geleden gelezen, maar bij deze: acht hele mooie boeken, vertaald door Aleid van Eekelen-Benders:

Dagboek van een halve indiaan / Sherman Alexie ; ill.: Ellen Forney

Dit boek heb ik jaren geleden gelezen en inmiddels ook al een tijd geleden ons enige bibliotheekexemplaar met pijn in het hart afgeschreven (het was totaal versleten). Over een puberjongen die opgroeit in een indianenreservaat: een behoorlijk kansarme plek waar werkloosheid, armoede en alcoholisme aan de orde van de dag zijn. Hoofdpersoon Junior wil meer in zijn leven en besluit naar een betere school te gaan: een blanke school, buiten het reservaat. Het leven in het reservaat wordt er niet beter op: de anderen keren zich tegen hem. Hij wordt als een verrader beschouwd. Het boek is gebaseerd op de jeugd van de schrijver en geeft een schokkend en droevig beeld van het leven dat over is gebleven voor de indianen in de Verenigde Staten. Ondanks de ellende is het boek ook met vlagen geestig: Junior is een enorme puber en verluchtigt het boek met stripjes die hij tekent.

Paper towns : waar is Margo Roth Spiegelman? / John Green

Paper towns las ik jaren geleden op een bankje in de speeltuin. Ik was heel blij, want ik kwam al jaren in die speeltuin, maar eindelijk waren mijn kinderen allemaal zo groot dat ze niet subiet zouden verdrinken, weglopen of uit een klimrek vallen als ik even niet keek. En dus kon ik eindelijk een boek lezen. Ik zat op het bankje in de speeltuin en las daar precies het stuk waar twee kinderen in de speeltuin een lijk vonden. Het was een buitengewoon grappig stuk waar ik heel hard om zat te lachen op het bankje in de speeltuin. Deze kinderen waren buurjongen Quentin en buurmeisje Margo. Jaren later wonen ze nog steeds naast elkaar maar hebben geen enkel contact. Margo is populair, Quentin een nerdige jongen die in stilte verliefd op haar is. Op een nacht komt ze hem echter halen om een reeks van bizarre opdrachten uit te voeren en hij moet haar daarbij helpen. Na deze nacht verdwijnt zij spoorloos en begint een zoektocht door Quentin en zijn vrienden aan de hand van aanwijzingen die zij op allerlei manieren heeft achtergelaten.

Waar het licht is / Jennifer Niven

Een liefdesgeschiedenis tussen een totaal van elkaar verschillende jongen en meisje die elkaar ontmoeten op de klokkentoren van school op het moment dat ze daar toevallig allebei van af willen springen. Een gevaarlijke relatie tussen twee zeer tere zieltjes: kunnen ze elkaar sterken of elkaar juist in de ellende meetrekken? Won in 2016 de Dioraphte Literatour Prijs voor de beste vertaling  en de publieksprijs.

De Wonderlingen / Brian Selznick

Brian Selznick maakt prachtige boeken die half roman, half graphic novel zijn. ‘De uitvinding van Hugo Cabret‘ en ‘Het Wonderkabinet‘ zijn beiden verfilmd (‘Hugo‘ en ‘Wonderstruck‘). ‘De Wonderlingen’ is al geweldig mooi voordat je het open slaat, met illustratie in goud op donkerblauw (al is de Engelse versie nog mooier: die heeft ook gouden bladsnee). Het eerste gedeelte is woordeloos verhaal, verteld in mooie, gedetailleerde grijze potloodillustraties, dat speelt in 1766 en gaat over een schipbreuk, en hoe een jongen gered wordt en in een theater terecht komt. Het tweede gedeelte speelt in 1990,  wordt vertelt in woorden en gaat over een jongen die van een kostschool wegloopt en bij een bijzonder vreemde oom en een heel bijzonder huis terecht komt. Daar komt hij steeds meer te weten over de familiegeschiedenis die terug loopt tot 1766. Wat een bijzondere boeken maakt Selznick toch: dikke juweeltjes, die nergens mee te vergelijken zijn.

Zout van de zee / Ruta Sepetys ; plattegronden: Katrina Damkoehler

Vorig jaar schreef ik over dit boek in de boeken-aanraad-appgroep: ‘Een schokkend stuk geschiedenis waar ik eigenlijk niets van wist, zo meeslepend geschreven: ik werd het verhaal in gesleurd. Moeilijk om niet van de hoofdpersonen te gaan houden (ik vooral: de schoendichter en het zwervertje en mijn puberzoon: vooral het blinde meisje).’

‘Zout van de zee’ gaat over de grootste scheepsramp in de geschiedenis: een cruiseschip vol vluchtelingen dat kort na vertrek uit een Poolse havenstad wordt getorpedeerd en zinkt. Het verhaal wordt vertelt vanuit verschillende personen, voornamelijk een groepje vluchtelingen dat noodgedwongen met elkaar optrekt en elkaar helpt in hun tocht naar de havenstad.

De laatste zomer van de krijgers des doods / Francisco X. Stork

Twee jongen zitten een zomer lang met elkaar opgescheept: de ene zint op wraak na de dood van zijn zusje, de ander is doodziek. De zieke jongen schrijft zijn zelfbedachte leefregels in het ‘Manifest van de Krijgers des doods’. Een van die regels sprak mij erg aan en die zette ik op Facebook. Dat was jaren geleden en ik heb helaas geen idee wat het was. Aangezien Facebook ‘herinneringen’ laat zien die precies 1 of meer jaar geleden waren, ga ik daar ooit achter komen. Mooi boek, dat het helaas niet van de kaft moet hebben.

Marcelo en de echte wereld / Francisco X. Stork

De 17-jarige autistische Marcelo zit op een speciale school, waar hij heel veilig en beschermd is en zijn eigen gang kan gaan. Zijn vader vindt echter dat het tijd is om Marcelo met de ‘echte wereld’ te laten kennis maken en laat hem een zomer lang op kantoor werken. En ja, daar maakt hij kennis met de ‘echte wereld’ waar niet alle mensen lief zijn en de beste bedoelingen met je hebben. Een aardige cultuurshock en de vraag is of Marcelo het gaat redden.

Deadline / Rachel Ward

Jem heeft een gave: ze kan zien aan mensen wat hun sterfdatum is. Wanneer ze met klasgenoot Spider bij The London Eye ziet dat alle mensen om hen heen dezelfde datum hebben: deze dag, sleurt ze Spider mee en gaan ze er vandoor. Vlak daarna vindt er een aanslag plaats waarbij veel doden vallen. Uiteraard zijn de wegrennende Jem en Spider hoofdverdachten en slaan zij op de vlucht. Helaas heeft Jem nog een probleem: ook de datum die ze bij Spider ziet is in de nabije toekomst. Superspannend boek, met ook wat liefde. Ik heb dit boek veel meegenomen naar boekenshows op vmbo-scholen waar er altijd wel jongeren waren die dit boek wilden lezen. Na Deadline verschenen nog twee, los te lezen delen.