Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda

Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda / Bibi Dumon Tak & Annemarie van Haeringen

De koningin van de informatieve dierenboeken voor kinderen – Bibi Dumon Tak uiteraard – had weer een nieuw geweldig idee: een boek over dieren die spreekbeurten houden over andere dieren. Waarom? Dat staat mooi uitgelegd aan het begin: omdat spreekbeurten hartstikke leuk kunnen zijn, maar ‘mensen maken spreekbeurten vaak supersaai’.

Het begin is al meteen hilarisch: de poetsvis houdt zijn spreekbeurt over de haai: ‘Dat komt omdat haaien mijn favoriete klanten zijn. Daarom gaat mijn spreekbeurt over hen.’ Maar eigenlijk vertelt hij vooral over de poetsvis. Dieren lijken trouwens soms net mensen: zo heb je ook de valse poetsvis. Een vis die zich voordoet als poetsvis, maar zodra de klant in alle vertrouwen klaar ligt voor de poetsbeurt, slaat de valserik toe. Hap!

Allerlei dieren komen langs, zowel als spreekbeurthouders, als onderwerp, of extra genoemd in een spreekbeurt. Sommige dieren hebben een dusdanig interessante en voor mij onbekende naam dat ik het soms niet kon nalaten om even te googelen. Zoals bij de Glauconycteris superba, die genoemd wordt door de zebra die zijn spreekbeurt houdt over puur zwart-witte dieren. De Glauconycteris suberba wordt genoemd bij de afvallers, want is niet puur zwart-wit. Wie nieuwsgierig is MOET dus wel googelen.

Zo nu en dan is er duidelijk kritiek op de mens, zoals wanneer ze zich allemaal opwinden over de mens die bomen omhakt en daarmee het leefgebied van dieren afpakt. Ze beginnen allemaal zo hard verontwaardigd door elkaar te schreeuwen dat de kerkuil roept: ‘Dieren, dieren, even centraal weer.’, waarop de manenwolf zegt: ‘Maar, kerkuil, we zijn hartstikke centraal. Centraler dan dit krijg je ons niet.’

Maar ook in het gedrag van de dieren zelf is maatschappijkritiek terug te vinden: zodra het gilamonster met zijn spreekbeurt wil aanvangen, beginnen er dieren te krijsen dat hij op moet rotten: door geruchten, vroegere verhalen of nepnieuws zijn ze er van overtuigd dat het gilamonster een extreem giftige adem heeft waarmee hij andere dieren van behoorlijke afstand kan doden door alleen maar te ademen. Wat het gilamonster ook zegt: hij krijgt de dieren er niet van overtuigd dat dit onwaarheden zijn en hoe het wèl zit. Als het gilamonster zich heeft teruggetrokken en is weggegaan, blijken er toch dieren te zijn die het voor hem opnemen en uiteindelijk besluiten ze gezamenlijk het gilamonster terug te halen en hem een herkansing te geven. Wij mensen kunnen hier duidelijk een voorbeeld aan nemen.

Mijn favoriete personage in dit boek is de vos, die zijn spreekbeurt houdt over de gans: hoe een gans te vangen, wat is zijn zwakke plek, welk deel is het lekkerst en waarom zijn jonge ganzen lekkerder dan oude. Uiteraard is de gans zelf niet gecharmeerd van deze spreekbeurt. Verder heeft de vos, als het lastige kind in de klas, een grote waffel met continu hilarische en bijdehante opmerkingen.

Het boek is rijkelijk voorzien van illustraties door Annemarie van Haeringen. De dieren die een spreekbeurt houden staan klein en vaker afgebeeld (de vos staat kwijlend en blij kijkend op zijn uitgeschreven tekst). Ze zijn vooral met slordige, zwarte of bruine lijnen neergezet, met hier en daar wat vlekjes kleur. En ze hebben menselijk trekjes: ze glimlachen, houden papiertjes met tekst in de hand of staan in spreekhouding. De dieren waarover de spreekbeurt gaat hebben een hele pagina en zijn juist kleurrijk geverfd op gekleurde achtergrond. Grappig genoeg zien ze er wel dierlijker uit dan de spreekbeurthouders, maar lijken ze allemaal te poseren voor de schildering. Ik vind de illustraties heel mooi en geestig tegelijk.

Als alle spreekbeurten gehouden zijn overleggen de dieren of een register handig is en onder welke naam dieren erin komen. De regenworm en de vroedmeesterpad stellen het register op. Superhandig, want dan is het boek niet alleen geweldig leuk en leerzaam, maar kunnen kinderen het ook gebruiken voor spreekbeurten. En dan ik met een gerust hart onze versleten dierenboeken saneren. Moeten de kinderen wel een ander dier kiezen dan de dolfijn of de hamster. Ik weet het in ieder geval al: volgende keer dat ik een spreekbeurt moet houden, houd ik het over de blauwe draak.

Ik ben benieuwd of er nog een tweede dierenspreekbeurten boek komt. De worm hint er in ieder geval aan het einde wel op: ‘Zullen we volgend jaar ook dieren noemen die beginnen met een Q, U, X en Y?’ Ik zeg doen! Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda is genomineerd voor de Woutertje Pieterse Prijs 2023. Morgen wordt de winnaar bekend gemaakt. Aanvulling 9-4-23: Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda ontvangt de Woutertje Pieterse Prijs 2023! Aanvulling juni 2023: wint ook een Zilveren Griffel 2023.