Ik was Alice / Melanie Benjamin ; vertaald [uit het Engels] door Erica Feberwee

Het is alweer tien jaar geleden dat een vriendelijke oudere heer in mijn (vorige) bibliotheek vroeg om alles over Alice in Wonderland. Veertien titels vond ik aanwezig: volwassen en jeugd, Engels en vertalingen, originele tekst, vereenvoudigd, bewerking, gebaseerd op, strips en een eerste leesboekje. Nadat hij de hele avond aantekeningen had zitten maken, vond ik bij sluiting de stapel met een briefje ‘Dank!’ er bovenop.

Handgeschreven manuscript

Een van de titels, Ik was Alice, is altijd in mijn hoofd blijven hangen: een historische roman over het meisje dat de inspiratie voor de wereldklassieker Alice in Wonderland was. Onlangs las ik De verborgen boekwinkel van Evie Woods. En daarin dook Alice, als dame op leeftijd, op bij een veiling om haar handgeschreven manuscript van Alice in Wonderland te verkopen. Is dit echt gebeurd? vroeg ik mij af. En ineens voelde ik dringend behoefte om eindelijk eens Ik was Alice te gaan lezen. Een oudje inmiddels, maar gelukkig ook (nog) in de collectie van mijn huidige bibliotheek.

Lewis Carroll

Aan de hand van drie foto’s van Alice is het verhaal in drie delen geschreven: Alice als meisje, als jonge vrouw, en als oudere dame. Het eerste deel gaat over de hechte vriendschap tussen Alice en haar zusjes en een wiskundedocent aan de universiteit van Oxford: Charles Dodgson (de echte naam van Lewis Carroll).

Keurig en schoon

Alice vader heeft een hoge functie bij de universiteit van Oxford en de kinderen groeien op in luxe, met een gouvernante, kindermeisje en vele mensen in de huishouding. Ze behoren zich keurig te gedragen en schoon te blijven en worden gekleed in identieke witte jurkjes, onderlagen en bijpassende sokken en handschoenen.

Foto

Veel raadsels zijn er betreffende de relatie tussen Mr. Dodgson en Alice. Hoe is Alice bijvoorbeeld op een foto terecht gekomen in een gescheurd en versleten ‘zigeuner’-jurkje? Mr. Dodgson maakte wel vaker foto’s van de zusjes, maar dan waren ze in hun keurige jurkjes geportretteerd. Melanie Benjamin beschrijft uitvoerig de totstandkoming van de foto en het geeft een unheimisch gevoel. De uitstapjes, de communicatie, het is sowieso allemaal net iets meer dan vriendschappelijk en dat baart zorgen.

Boottochtje

Het verhaal is vanuit Alice geschreven en die is juist idolaat van Mr. Dodgson. Als hij op een boottochtje de zusjes een verhaal vertelt over Alice die een wonderlijk avontuur beleeft onder de grond, vraagt Alice hem herhaaldelijk het verhaal op te schrijven. Wat hij uiteindelijk doet. Later herschrijft hij het, en nog later schrijft hij een tweede deel. Hij is zijn verdere leven bezig met heruitgaves en vertalingen. Van alle uitgaves stuurt hij altijd trouw een exemplaar naar Alice.

Breuk

Maar rond het uitkomen van de eerste Alice in Wonderland, Alice is dan 11, breekt de familie abrupt met Mr. Dodgson. Alice’s moeder verbrandt al zijn brieven, en na het overlijden van Mr. Dodgson lijkt zijn familie pagina’s uit die periode uit zijn dagboek te hebben verwijderd.

Prins Leopold

Het tweede deel beschrijft de jongvolwassen periode van Alice: het dealen met de breuk, een plek geven aan wat er gebeurd is, de omgang met een moeder die koud en verbitterd blijft, het voor iedereen het meisje van het boek zijn en een opbloeiende en kansloze (want Alice’s naam is bezoedeld) liefde voor prins Leopold.

Landgoed Cuffnells

Het derde deel beschrijft de oudere Alice die terugkijkt op haar leven. Na het verlies van haar grote liefde treft ze de welgestelde Mr. Hargreaves, trouwt met hem en trekt in zijn landgoed Cuffnells. Ze krijgen drie zonen, waarvan er twee omkomen in de Eerste Wereldoorlog. Als ook Mr. Hargreaves komt te overlijden, komt ze financieel niet meer uit en zal het landgoed moeten verkopen. Dat is het moment dat ze besluit na al die jaren weer in de openbaarheid te treden als Alice in Wonderland en het handgeschreven manuscript te verkopen om haar geliefde landgoed met dierbare herinneringen te kunnen behouden.

Peter Pan

Peter Pan komt overigens ook even langs: ook al een echt kind, maar die er echter nooit om gevraagd had vereeuwigd te worden in een boek. Peter weet niet hoe om te gaan met zijn status, maar Alice kan hem niet echt helpen. Het was ook maar een ontmoeting. Mocht iemand een mooi boek over zijn (dramatische) leven kennen, dan houd ik mij aanbevolen.

Eeuwig klein meisje

Melanie Benjamin heeft Alice een stem gegeven, en haar uit haar eeuwig ‘klein meisjes’-zijn getild. Het is aangrijpend geschreven. Of het een beetje klopt met de echte Alice zullen we nooit weten, maar de roman is wel geschreven rond de feiten die gelukkig achterin het boek op een rijtje zijn gezet. Alles maakte mij wel zo nieuwsgierig tijdens het lezen dat ik regelmatig het boek weglegde om te googelen. Het tijdsbeeld vind ik ook mooi beschreven: de (vaak klemmende en belemmerde) kleding, de etiquette, de grote verschillen en omgang tussen mannen en vrouwen. Mijn beeld van Lewis Carroll is er niet bepaald mooier op geworden. Ik kreeg er Michael Jackson vibes van. De klassieker Alice in Wonderland zal er echter nooit minder mooi van worden.