Jehanne / Simone van der Vlugt

Simone van der Vlucht schrijft historische romans en thrillers, maar voorheen schreef ze jeugdboeken, met name historische. Bekende titels zijn o.a. De bastaard van Brussel, De Guillotine, Bloedgeld (toevallig heb ik daar onlangs een verse heruitgave van bij de nieuwe jeugdboeken gezet) en Jehanne. Omdat ik graag een boek over Jeanne d’Arc wilde lezen (heldin van mijn vader en vanwege tripjes deze zomer langs belangrijke plekken in haar leven) dacht ik meteen aan deze laatste.

Iedereen kent de naam Jeanne d’Arc, maar echt veel lijken we niet van haar te weten. Ik tot kort geleden in ieder geval niet. En ook willekeurige mensen die naar haar gevraagd werden in de podcast Geschiedenis Inside niet. Bij het zoeken in de bibliotheekcatalogus vond ik: een historische roman, een detective spelend in 2014 vermengd met historische aspecten rondom Jeanne d’Arc, verschillende informatieve jeugdboeken over verschillende historische personen met titels als 50 helden die de wereld mooier hebben gemaakt, Wereldvrouwen, Powervrouwen, Heldenatlas en Verhalen over kinderen die anders durven te zijn. Eén boek over wereldgeschiedenis en een over oorlogen. En natuurlijk Jehanne van Simone van der Vlugt. En eigenlijk was dat sowieso al degene die ik wilde lezen.

Jehanne (Simone van der Vlugt heeft de H niet toegevoegd: mogelijk heeft de geschiedenis de H onderweg verloren) is een heel gewoon meisje van boerenkomaf en groeit op in een klein dorpje in Frankrijk in de vijftiende eeuw. Frankrijk gaat gebukt onder de Engelse bezetter (100-jarige oorlog) en op haar 13e hoort zij voor het eerst een stem: de stem van God. Later verschijnen er ook heiligen en engelen aan haar. Ze vertellen haar dat zij een leger zal gaan aanvoeren, Orléans ontzetten en de prins (dauphin) tot koning zal laten kronen in Reims. Zij krijgt het, ondanks haar leeftijd en ondanks het feit de ze een meisje is, voor elkaar om zo goed als iedereen, inclusief de dauphin, te overtuigen van haar heilige opdracht. Ze krijgt toestemming, ze krijgt haar leger, materialen en enige opleiding/begeleiding en ze slaagt in beide opdrachten. Dit alles komt de dauphin heel goed uit, want zijn situatie was vrij uitzichtloos.

Ondanks deze successen en de cruciale rol die Jehanne speelde tijdens de Honderdjarige oorlog, eindigde het heel ellendig voor haar: ze begon verliezen te lijden, verloor de steun van de koning en viel in handen van de vijand. De koning had had haar kunnen vrijkopen, maar deed dit niet. Hij leek geen enkele moeite voor haar te doen. Uiteindelijk komt ze eenzaam en geketend in opsluiting in een toren in Rouen en eindigt zij na een schijnproces op haar 19e op de brandstapel.

Simone van der Vlugt heeft het verhaal vanaf de inval van de Engelsen in Jehannes dorpje, tot aan haar einde op de brandstapel zo waarheidsgetrouw mogelijk verteld. En met alle twijfels en moeilijkheden van Jehanne haar heel menselijk beschreven, waardoor je ook enorm meeleeft. Dat is denk ik ook het verschil met de jeugdboeken over verschillende historische personen: in een of twee pagina’s kun je kort de belangrijkste feiten vertellen maar veel verder kom je ook niet. Dat deze Franse nationale volksheld een kind was dat anders durfde te zijn, een powervrouw en een heldin, daar is iedereen het wel over eens.

In de epiloog schrijft Simone van der Vlucht dat ze ervoor heeft gekozen om Jehannes eigen spellingswijze te gebruiken met de H. Hoe die überhaupt verdwenen is heb ik teruggevonden op Wikipedia. Ook vertelt Simone over Jehannes trouwe metgezel Gilles de Rais die in het boek een grote rol speelt, die na de dood van Jehanne (mogelijk heeft hij haar nog proberen te bevrijden) volledig doordraaide en als een soort Blauwbaard kinderen ging misbruiken en vermoorden. Dat roept bij mij zoveel vragen op. Inmiddels op internet al verschillende dingen gevonden: hij zou ook echt de inspiratiebron voor Blauwbaard zijn, hij zou ook heel veel geld (en vele van zijn kastelen hebben verloren), hij zou zich bezig hebben gehouden met occulte zaken, het zou gaan om honderden jonge jongens. Maar aan de andere kant vond ik ook: hij heeft de beschuldigingen bij martelingen zijn bekend. Dus wat is er precies waar? Ik heb overwogen verder te lezen met het oude en niet meer ruim beschikbare De duivel en de maagd van Hubert Lampo, maar heb toch maar eerst een boek gereserveerd over 50 romanpersonages en de echte mensen die voor hen model hebben gestaan: Lezen, een gebruiksaanwijzing : de wereldliteratuur in vijftig personages / Dirk Leyman

Maar terug van de duivel naar de heiligverklaarde (1920): over Jeanne d’Arc is gelukkig best wel wat te vinden in jeugdcollecties, maar voor wat verdieping en inleving kom je toch echt uit bij Jehanne. Onze bibliotheekexemplaren zijn oudjes. Het lijkt erop dat de nieuwste uitgave van 2013 is, dus zolang er nog geen nieuwe uitgave is kunnen bibliotheken die het boek nog op de plank hebben, het het beste koesteren (zolang het nog in nette staat verkeert uiteraard).