Voor de mooiste : de geschiedenis is van ons (een wandeling met Ted van Lieshout en mij) / Ted van Lieshout

Een gouden appel waar Voor de mooiste op staat. Dat heeft flink wat strijd opgeleverd in de mythologie. Drie godinnen wilden die mooiste zijn, en die appel hebben. Wel een beetje begrijpelijk: want als je deze prachtige kaft ziet, wil je het boek toch ook hebben? Bovendien luidt de ondertitel: De geschiedenis is van ons. Klinkt goed, maar wat houdt het precies in? Zoals Ted van Lieshout zelf uitlegt aan het begin van het boek: …. de geschiedenis is ook van mensen zonder macht. Die niet de mogelijkheid hadden om de wereld te veranderen, maar moedig waren door te zijn wie ze waren.

Voor de mooiste is geschreven als een gesprek. Een gesprek tussen Ted van Lieshout en een pubermeisje. Een tweede ondertitel, die niet op de kaft staat, is dan ook: een wandeling met Ted van Lieshout en mij. Aan het begin moest ik even denken aan Een huis met zeven kamers van Joke van Leeuwen. Maar verder lijkt het er totaal niet op en zijn die gesprekjes in het huis alleen ter introductie van de kamer waar het volgende verhaal, gedicht, lied, of strip over gaat. In Voor de mooiste gaat het gesprek het hele boek door. Dat verveelt trouwens geen moment. Het gesprek komt heel geloofwaardig over. Het meisje is nieuwsgierig, heeft haar eigen mening. Ted van Lieshout als verteller probeert haar te leren kennen. Een belangrijk aspect in het leven van het meisje is haar broer met beperking, die veel zorg nodig heeft en voor wie het meisje zich erg verantwoordelijk voelt.

Ook bijzonder in dit boek is dat het een ‘estafetteverhaal’ is: het zijn geen losse verhalen die Ted van Lieshout vertelt. Er is iedere keer een link van het ene naar het andere verhaal, of van de ene naar de andere persoon. Zo zie je onderaan iedere pagina twee heel kleine rennende persoontjes (met doorgeefstokje) en daarbij staat van welk onderwerp naar welk onderwerp wordt doorgegeven. Vaak alleen persoonsnamen, maar niet altijd: van Oscar Wilde naar de afgeslagen piemel of van de brief van Sofia naar de queen of drag. Het moge meteen ook duidelijk zijn: niet alle personen in dit boek zijn in de vergetelheid geraakt.

De verhalen zijn zeer rijk voorzien van foto’s, kunstwerken, affiches, prenten en spotprenten die ook allemaal besproken worden en alles nog interessanter en levendiger maken. Tot mijn verrassing kwam ik ook een foto tegen die ik onlangs op een fototentoonstelling over Amerikaanse fotografie in het Rijksmuseum had gezien en veel indruk op mij maakte: een tot slaaf gemaakte man met een ontzettend afschuwelijk belittekende rug door geselingen.

Een hoop dapperheid, eigenzinnigheid, eigenwijsheid en op de barricades staan komt langs in dit boek: veel dappere vrouwen, LHBTIQ+-personen, mensen van kleur. Mensen die afweken van wat normaal werd gevonden. Iets wat je in de geschiedenis op flinke achterstand zette, reden was om je te onderdrukken, op te sluiten, te mishandelen of erger. Indrukwekkend hoe dapper deze mensen waren. Verdrietig genoeg kwamen velen van hen tot een naar einde. En helaas lijken al deze groepen, na alle rechten die zij dankzij mensen zoals de personen uit dit boek hebben verworven, wederom heviger op te moeten komen voor hun rechten, want er waait momenteel een akelige wind over de wereld. En dat maakt het boek des te interessanter en actueler.

Aan het einde vertelt Ted van Lieshout ons wat hij belangrijk vindt aan geschiedenis: dat het je voorbereidt op wat komen gaat. Maar ook dat je daar je eigen weg in kan kiezen: wat interesseert jou? Dus bewandel juist dat pad in de geschiedenis (zoals Ted van zich vooral verdiept heeft in de geschiedenis van de kunst). Maar het belangrijkste vind ik toch wel dat geschiedenis me helpt om de wereld van vandaag te begrijpen. Alles wat vandaag gebeurt, is gisteren immers al begonnen.

Wat een bijzonder en prachtig en interessant boek. En het mooie is: om deze appel hoeven we niet te strijden. Je kunt het lenen in de bibliotheek, of kopen in de boekhandel en cadeau doen aan jezelf, of een ander. Voor jongeren vanaf ca. 12 jaar en zeker ook volwassenen.

Aanvulling 15-5: op de longlist Thea Beckmanprijs 2025