Verboden boeken : filosoferen over wat niet mag / Marjoleine Molenaar

Van 20 t/m 28 september organiseert Probiblio een landelijke campagne voor de Week van het Verboden Boek waarin bibliotheken en andere partners aandacht (kunnen) vragen voor verboden boeken. In aanloop naar deze week, ter voorbereiding en verdieping, is Verboden boeken een aanrader.

In Amerika wordt al sinds 1982 Banned Books Week georganiseerd. Met verbijstering zie ik ook titels voorbij komen van de meest prachtige, en belangrijke boeken, die mensen of instanties om verschillende redenen uit bibliotheken willen / hebben laten verwijderen. Maar in Nederland hebben we ook te maken met gedoe over boeken: moeders die door de bibliotheek aangeschafte boeken voor de schoolbieb terugsturen, klachten over boeken bij de openbare bibliotheek (bijvoorbeeld kinderboeken over seksuele voorlichting of die LHBTIQ+ personen of -thema’s hebben), bemoeienis vanuit de politiek, het wel of niet opnemen in de collectie van boeken met onwaarheden, of boeken in collectie met denkbeelden die in deze tijd niet meer acceptabel zijn. Om maar wat te noemen.

In Verboden boeken worden totaal uiteenlopende titels besproken, verboden om allerlei verschillende redenen en op verschillende plekken in de wereld. Zowel boeken voor volwassen komen voorbij, als kinderboeken, fictie en non-fictie, heilige boeken en zelfs het dagboek van Anne Frank en het Brailleschrift voor blinden en slechtzienden.

Verboden boeken is niet alleen razend interessant, maar ook heel prettig geschreven. De boeken worden beschreven, de auteurs, situatie in betreffende stad of land in betreffende tijd, de aanzetter en redenen voor het verbod. Totaal verschillende boeken, verschillende redenen, plekken op de wereld en in de geschiedenis. Van schrijvers die gecancelled werden tot schrijvers die hun leven niet meer zeker waren.

Jaren gelden las ik het prijswinnende Dagboek van een halve indiaan van Sherman Alexie. Ik vond het een prachtig boek: schrijnend, hartverwarmend, schokkend en grappig tegelijk. Een behoorlijk autobiografisch boek over een puberjongen die opgroeit in een indianenreservaat en de armoede, ellende en kansloosheid wil ontsnappen door niet naar de middelbare school in het reservaat te gaan, maar naar een witte rijke mensen school. Ik gaf het boek onlangs aan mijn neefje. In het Engels, want hij leest graag en prima Engels, en omdat de geweldige vertaling van Aleid van Eekelen-Benders al jaren niet meer verkrijgbaar is. Ook dit boek wordt besproken, en ik was benieuwd naar de precieze reden. Dat bleek een klachtenregen: de openhartige anekdotes over alcohol, armoede, zijn handicap, gokken, pesten, racisme en seksualiteit zorgden voor een verbod op vele scholen. Dat laatste had totaal geen indruk op me gemaakt. Oh ja, er werd op geestige wijze over masturberen geschreven. Duh. Helaas is later ook de schrijver zelf in opspraak geraakt. Dat maakt het boek voor mij niet minder mooi. Een heruitgave in de Nederlands lijkt mij een goed plan.

Auteur van Verboden boeken Marjoleine Molenaar, werkzaam bij Bibliotheek Rotterdam, heeft dit boek niet als historisch overzicht bedoeld (daarvoor staan er ook te weinig titels in: de lijsten zijn enorm), maar als gewoon een praatboek over mensen en boeken. Achterin het boek staan gespreksvragen per titel, een nawoord van de Nederlandse vertaler van De Duivelsverzen van Salman Rushdie (ik had nooit stil gestaan bij de gevolgen voor uitgevers en vertalers) en een uitgebreide bronnenlijst.

Absolute aanrader voor iedereen in het boekenvak, met een mooie titellijst om juist te gaan lezen, en al helemaal in aanloop naar de Week van het Verboden Boek.