De reis van Syntax Bosselman : verhalen over de slavernij / Arend van Dam ; met illustraties van Alex de Wolf

Arend van Dam en Alex de Wolf hebben samen al vele boeken gemaakt, vooral informatieve verhalenbundels die vrolijk en kleurig zijn geïllustreerd door Alex de Wolf. Veel geschiedenisverhalen, maar ook verhalen over Nederlandse feesten, kunst, de rechten van het kind en meer. Lang geleden… : de geschiedenis van Nederland in vijftig voorleesverhalen (Zilveren Griffel 2008) is denk ik de meest bekende en meest geliefde. Ook met Georgien Overwater heeft Arend van Dam een aantal vrolijke informatieve boeken gemaakt over de Grieken, Egyptenaren, Romeinen en het Koningshuis. Al met al een mooie verzameling. Het winnen van de Thea Beckmanprijs 2018 voor De reis van Syntax Bosselman vond ik wel een mooie aanleiding om de boeken van Arend van Dam in het zonnetje te zetten (of eigenlijk in een ‘aandachtskast’): het bood een feestelijke aanblik, al die kleurige kaften bij elkaar, en de boeken vlogen als warme broodjes de kast weer uit. 

De reis van Syntax Bosselman is wat anders dan de eerdere verhalenbundels: om te zien is het boek wat kleiner maar dikker en de kleuren zijn soberder. Het boek heeft ook een hele ander opzet en is voor iets oudere kinderen dan de andere boeken en persoonlijk vind ik dat Arend van Dam zichzelf met dit boek over het Nederlandse slavernijverleden overtroffen heeft en dat het een gat vult: over dit onderwerp is er niet of nauwelijks wat aan kinderboeken. Het is een boek om van te leren, over over na te denken en om over te praten. Een zeer terechte winnaar van de Thea Beckmanprijs vind ik.

Syntax Bosselman reisde na de afschaffing van de slavernij met een groep landgenoten vanuit Suriname naar Amsterdam om daar voor de Wereldtentoonstelling van 1883 tentoongesteld te worden in een koloniale tentoonstelling met mensen uit verschillende landen. Aan de hand van een fotoboek en documentatie hierover heeft van Dam deze reis en de tijd in Amsterdam van vooral Syntax beschreven. Maar niet alleen dat, ook verhalen over de oprichting van de VOC en WIC komen voorbij, evenals de reden dat Nederland zich ook inliet met mensenhandel, Indonesïe, Jan Pieterszoon Coen (en de andere zijde van zijn heldendom) over witte slaven en over de hoe Nederland enorme hoeveelheden mensen (over het algemeen tegen hun wil of onder niet kloppende voorwendselen) heeft verplaatst over de wereld. Tussen dit alles door beschrijft Arend van Dam ook zijn onderzoek, mail- en briefwisselingen, gesprekken met deskundigen en nabestaanden en ook zijn twijfels. Dat klinkt chaotisch, maar dat is het niet: het is allemaal netjes ingedeeld en op elke pagina staat een tijdlijntje zodat je precies kunt zien in welk jaar je zit. Ook alle reizen worden weergegeven op kaartjes. Bovendien staat er in het begin van het boek de mogelijkheid om het boek op verschillende manieren te lezen: 1. alleen het verhaal van Syntax, 2. alleen de geschiedenisverhalen, 3. alleen over hoe het boek tot stand is gekomen of natuurlijk van begin tot eind (wat ik van harte aanbeveel!). Met veelal zwart-wit tekeningen van Alex de Wolf, oude foto’s en prenten is het ook een prachtig werk geworden om te zien.

Omdat het boek zo mooi en interessant is, omdat er bijna niets is over dit onderwerp, omdat de onderwerpen slavernijverleden en Nederlandse ‘helden’ zo actueel zijn en continu in discussie, zou dit boek in iedere Nederlandse bibliotheek en school in collectie moeten zitten. Lees het, lees het voor, heb het erover.